Zwoleń uczci bohaterów
Zwoleńska Grupa Regionalna i Stowarzyszenie Zwoleń Biega zapraszają na wydarzenia upamiętniające bitwę stoczoną 15 czerwca 1946 roku pod Zwoleniem między partyzantami antykomunistycznego Związku Zbrojnej Konspiracji a żołnierzami Armii Czerwonej. W programie między innymi otwarcie wystawy, bieg terenowy oraz pokaz grupy rekonstrukcyjnej i j koncert zespołu „Lustro”.
Uroczystości rozpoczną się w piątek 9 czerwca o godzinie 19 w Centrum Regionalnym przy Nekropolii Jana Kochanowskiego w Zwoleniu otwarciem wystawy „Bitwa pod Zwoleniem - 15.06.1946”. Jej autorem jej Cezary Imański. Podczas wernisażu będzie można też obejrzeć prezentowaną od 2 tygodni w Centrum wystawę przygotowaną przez IPN „Bić się do końca. Podziemie niepodległościowe w regionie radomskim w latach 1945-1950”. Wcześniej w tym samym miejscu prezentowana była także wystawa rysunków, rzeźb i obrazów Sylwestra Kiełka - „Szkice Żołnierzy Niezłomnych i nie tylko”.
Główne uroczystości odbędą się w niedzielę 18 marca, a rozpoczną się o godzinie 12.45 mszą święta w kościele pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego. Później nastąpi złożenie kwiatów na Placu Kochanowskiego pod pomnikiem pomordowanych oraz na zwoleńskim cmentarzu na mogile „Żołnierzy Niezłomnych”. O godzinie 15 wystartuje Bieg Niezłomnych”. Trasa będzie prowadziła z Leśniczówki „Motorzyny”, meta zostanie zlokalizowana na terenie Zespołu Szkół Rolniczo-Technicznych w Zwoleniu.
Uroczystości na zwoleńskim rynku rozpoczną się o godzinie 17 pokazem grupy rekonstrukcji historycznej, potem nastąpi powitanie rodzin ofiar bitwy i zaproszonych gości.
Na godzinę 18 zaplanowano koncert zespołu „Lustro” z repertuarem pieśni patriotycznych i opatrzonych komentarzem historycznym Przemysława Bednarczyka.
Jego komentarz będzie także towarzyszył pokazowi o godzinie 19.30 w kinie „Świt” fragmentów realizowanego właśnie przez niego filmu „Komendant Zagończyk”.
Wszystkie te przedsięwzięcia realizowane są społecznie, patronat nad nimi objęli Marszałek Senatu RP, Burmistrz Zwolenia, Starosta Zwoleński, Fundacja Niepodległości oraz Instytut Pamięci Narodowej, a wsparcia udzielili między innymi Fundacja Enea, Starostwo Powiatowe, Urząd Miejski, Cech Rzemiosł Różnych w Zwoleniu, „Kropla Beskidu” oraz osoby indywidualne.
15 czerwca 1946 roku doszło do zbrojnego starcia między partyzantami antykomunistycznego Związku Zbrojnej Konspiracji a żołnierzami Armii Czerwonej. Podkomendni Franciszka Jaskulskiego „Zagończyka” planowali rozbicie więzienia Urzędu Bezpieczeństwa w Kozienicach. Liczące ponad stu partyzantów zgrupowanie zorganizowało w Podgórze koło Zwolenia zasadzkę i rekwirowało samochody wojskowe. W czasie tej akcji zostało zabitych co najmniej 16 czerwonoarmistów. Zebrani na kilku ciężarówkach polscy żołnierze udali się do Zwolenia, gdzie opanowali posterunek Milicji Obywatelskiej. W drogę do Kozienic jako pierwsze wyruszyły dwa samochody z oddziałami Tadeusza Bednarskiego „Orła” i Tadeusza Życkiego „Beliny”. Na wysokości dworu Karczewskich w Strykowicach Górnych rozpoczęła się wymiana ognia między partyzantami a stacjonującymi na tym terenie kawalerzystami rosyjskimi. Na Zwoleń ruszyła wtedy zaalarmowana strzałami inna grupa żołnierzy sowieckich, obozująca pod cmentarzem. Oddziały „Orła” oraz „Beliny” zostały zepchnięte w kierunku lasu. Podczas pościgu i przeszukiwania okolic Rosjanie zrabowali, a także spalili część zabudowy ulicy Kozienickiej oraz wsie: Kopciucha, Karczówka, Łysocha. W walce poległo siedmiu partyzantów i prawdopodobnie dziewięciu czerwonoarmistów. Od przypadkowych strzałów zostało zabitych dwóch chłopców, trzeci, uprowadzony przez oddziały sowieckie, nigdy się nie odnalazł. W dworze Karczewskich Rosjanie zgromadzili zebranych z okolicy kilkuset zakładników, najbardziej podejrzanych poddali torturom. 16 czerwca większość zatrzymanych wypuszczono do domów, a jednostki Armii Czerwonej wkrótce opuściły miasto. Sześciu poległych partyzantów pochowano na cmentarzu zwoleńskim, w 1989 roku uczczono ich pamięć płytą nagrobną.
